เยือนอีสาน แอ่วด่านซ้าย ชมประเพณี “ผีตาโขน”
HBG ฉบับนี้เราจะพาท่านผู้อ่าน เยือนแดนหมอแคนถิ่นอีสานที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย ชมประเพณี “ผีตาโขน” ซึ่งเป็นเทศกาลที่จัดขึ้นเป็นประจำในทุกปี นับเป็นส่วนหนึ่งในงานบุญประเพณีใหญ่ที่เรียกว่า "งานบุญหลวง" หรือ "บุญผะเหวด" จัดเป็นการละเล่นที่ถือเป็นประเพณีทุกปี เกี่ยวโยงกับงานบุญพระเวสหรือเทศน์มหาชาติประจำปีกับพระธาตุศรีสองรัก ปูชนียสถานสำคัญของชาวด่านซ้าย
ภาพบรรยากาศประเพณี “ผีตาโขน”
“ผีตาโขน” เดิมเรียกว่า “ผีตามคน” เป็นเทศกาลที่ได้รับอิทธิพลมาจากมหาเวชสันดรชาดก ในพระพุทธศาสนาที่ว่าถึงพระเวสสันดรและพระนางมัทรีจะเดินทางออกจากป่ากลับสู่เมืองหลวง บรรดาสัตว์ป่ารวมถึงภูติผีที่อาศัยอยู่ในป่านั้นได้ออกมาส่งเสด็จด้วยความอาลัย
ซึ่งวันแรกจะเป็นเทศกาลผีตาโขน ซึ่งเรียกวันนี้ว่า วันรวม (วันโฮม) โดยจะมีพิธีเบิกพระอุปคุตต์ ในบริเวณระหว่างลำน้ำหมันกับลำน้ำศอก วันที่สองของงานจะจุดบั้งไฟบูชาพร้อมเครื่องแต่งกายที่หลากหลายรวมไปถึงการแข่งเต้นรำและขบวนพาเหรด ส่วนวันที่สามและวันสุดท้ายจะให้ชาวบ้านฟังเทศน์
ภาพบรรยากาศขบวนแห่
ภาพบรรยากาศขบวนแห่
สำหรับผู้เข้าร่วมงานจะแต่งกายคล้ายผีและปีศาจใส่หน้ากากขนาดใหญ่ ทำจากกาบมะพร้าวแกะสลักและสวมศีรษะด้วย ทั้งนี้ผีตาโขนในขบวนแห่จะแบ่งเป็น 2 ชนิดคือ ผีตาโขนใหญ่และผีตาโขนเล็ก โดยผีตาโขนใหญ่ หุ่นรูปผีจากทำจากไม้ไผ่สาน มีขนาดใหญ่กว่าคนธรรมดาประมาณ 2 เท่า ส่วนผีตาโขนเล็กจะเป็นการละเล่นของเด็ก ไม่ว่าเด็กเล็ก เด็กวัยรุ่นหรือผู้ใหญ่ ทั้งผู้หญิงชายสามารถเข้าร่วมสนุกได้ทุกคน แต่ผู้หญิงไม่นิยมเพราะเป็นการเล่นที่ค่อนข้างผาดโผนและซุกซน
ภาพบรรยากาศการแข่งเต้นรำและขบวนพาเหรด
ภาพบรรยากาศการแข่งเต้นรำและขบวนพาเหรด
อย่างไรก็ตามประเพณี “ผีตาโขน” ยังมีความเชื่อว่าคนที่เล่นหรือมีการแต่งตัวเป็นผีตาโขนใหญ่ ต้องถอดเครื่องแต่งกายผีตาโขนใหญ่ออกให้หมดก่อนนำไปทิ้งในแม่น้ำหมัน ห้ามนำเข้าบ้านถือเป็นการทิ้งความทุกข์ยากและสิ่งเลวร้าย โดยจะรอจนถึงปีหน้าจึงค่อยทำเล่นใหม่ สุดท้ายนอกจากความเชื่อแล้ว ความน่ารักของผีตาโขนยังถูกนำมาใช้เป็นสัญลักษณ์และฉายาประจำสโมสรฟุตบอลเลยซิตี้อีกด้วยนะจ๊ะ