ผู้ว่าฯ ธปท.ชี้ 3 ปัจจัยเสี่ยงกระทบเศรษฐกิจปี 62
ทิศทางเศรษฐกิจไทยในปี 2562 มีเรื่องใหญ่ๆ ที่จะต้องคอยรับมือ และถือเป็นบททดสอบสำคัญของเศรษฐกิจไทยว่าแข็งแรงพอที่จะเดินหน้าต่อไปได้หรือไม่ โดยนายวิรไท สันติประภพ ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้กล่าวในเวทีสัมมนาเศรษฐกิจประจำปีของสมาคมเศรษฐศาสตร์ธรรมศาสตร์ ว่า มี 3 เรื่องสำคัญที่จะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจไทยในปี 2562
เรื่องแรกคือ บรรยากาศเศรษฐกิจโลกที่เปลี่ยนไปจากเดิม โดยเศรษฐกิจของประเทศใหญ่ๆ ทั้ง สหรัฐ สหภาพยุโรป ญี่ปุ่น ขยายตัวดีอยู่ แต่มาตรการกีดกันการค้าจะมีผลรุนแรงขึ้นและไม่จบลงง่ายๆ เพราะดูจากมาตรการที่ออกมาเป็นมาตรการที่หวังผลระยะยาว
ตัวเลขการส่งออกของหลายประเทศในเอเชียซึ่งเป็นซัพพลายเชนเดียวกันจะไม่ได้ลดลงลงเท่าไหร่ในช่วงไตรมาสที่ผ่านๆ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะได้มีการซื้อสินค้าล่วงหน้าจากที่คาดการกันไว้แล้ว ผลกระทบจะมีความชัดเจนมากขึ้นต้นปีหน้า
ผลที่จะเกิดขึ้นจากมาตรการกีดกันทางการค้าที่จะเกิดขึ้นกับประเทศอย่างเราที่ไม่ได้เป็นเป้าโดยตรงจะมีหลายรูปแบบ แบบที่ 1 ผลิตภัณฑ์ที่ถูกกีดกันทางการค้าที่สหรัฐประกาศออกมาเป็ยรายผลิตภัณฑ์ ทำให้สินค้าส่งออกของไทยติดร่างแหไปด้วย เช่น ผลิตภัณฑ์โซลาเซลล์ เครื่องซักผ้าที่ผ่านมาส่งออกลดลงชัดเจนมาก และผลที่มากับซัพพลายเชนที่ส่งวัตถุดิบไปผลิตต่อที่ประเทศจีน เป็นต้น
ส่วนผลอีกด้านมาจากที่รูปแบบการค้าถูกบิดออกไปจากปกติ มีผลบวกสินค้าที่สหรัฐนำเข้าโดยตรงจากจีน ก็จะนำเข้าจากผู้ผลิตประเทศอื่นรวมทั้งไทย ขณะที่จีนเมื่อส่งออกไปสหรัฐไม่ได้ ก็จะไปหาตลาดใหม่ทำให้การแข่งขันสูงขึ้น จากการดัมพ์ราคาของจีน อีกด้านหนึ่งสินค้าที่ผลิตในจีนจะกระจายแหล่งผลิตออกไป ซึ่งการที่ไทยมีอีอีซีสอดรับทำให้มีความสนใจลงทุนไทยมากขึ้น เป็นการสร้าง regional supply chain รอบใหม่
เรื่องที่สอง คือ ความผันผวนที่เกิดขึ้นตลาดเงิน ตลาดทุนโลก จากที่ก่อนหน้านี้ทั้งโลกใช้นโยบายการเงินผ่อนคลายมากผิดปกติ เศรษฐกิจโลกจึงขยายตัวจากการก่อหนี้สูง หนี้ต่อจีดีพีของโลกขณะนี้สูงสุดเป็นประวัติการณ์ ไม่ว่าหนี้ภาครัฐ เอกชน หรือครัวเรือน ขณะนี้อัตราดอกเบี้ยระบบการเงินโลกค่อยๆ ปรับสูงขึ้น โดยธนาคารกลางสหรัฐขึ้นดอกเบี้ยสู่ปกติแล้ว ธนาคารกลางอื่นกำลังเตรียมปรับขึ้นเช่นกัน
ขณะที่ใน 2 ปีข้างหน้าหนี้ของประเทศเศรษฐกิจเกิดใหม่หลายประเทศจะครบอายุและต้อง roll over จำนวนมาก ถ้าดอกเบี้ยสูงขึ้น สถานการเศรษฐกิจเริ่มจะชะลอลง จะเริ่มเห็นการ default มากขึ้น และจะกระทบกลับในเรื่องของความสามารถในการ roll over หนี้ และต้นทุนการเงินสูง ในระหว่างทางตลาดจะมีความผันผวนได้สูง ตลาดจะค่อนข้างอ่อนไหวกับข่าวอย่างมาก หากไม่บริหารจัดการความเสี่ยงให้ดีมีโอกาสที่จะสะดุดได้
เรื่องที่สามที่เป็นความเสี่ยงระยะยาวที่ไม่ได้เกิดผลกระทบเฉพาะปีหน้า เป็นผลจากการที่โลกอยู่ในวัฏจักรดอกเบี้ยขาขึ้น หลังจากที่ใช้ดอกเบี้ยต่ำเป็นเวลานาน ซึ่งเกิดผลข้างเคียง จากการแสวงหาผลตอบแทนสูงขึ้นโดยประเมินความเสี่ยงต่ำกว่าที่ควร เป็นจุดเปราะบางที่นำไปสู่ปัญหาที่ใหญ่กว่าในระยะยาว ซึ่งประสบการณ์ที่ผ่านมาจะพบว่าเมื่อเกิดวิกฤตแล้ว เศรษฐกิจจะถอยหลังหลายปี โดยเริ่มเห็นธนาคารเงาเกิดขึ้นในหลายจุด ต้นปีที่แล้วมีข่าวหุ้นกู้เอกชนที่ไม่มีเรตติ้ง ผิดนัดชำระหนี้ มีภาพลวงตาว่าลงทุนหุ้นกู้สามเดือนหกเดือนออกได้เร็ว แต่บริษัทนั้นนำไปลงทุนระยะยาว มีปัญหากู้เงินจากสินเชื่อบุคคลและบัตรเครดิต การย้ายเงินฝากไปที่สหกรณ์ออมทรัพย์โดยไม่รู้เลยว่านำเงินไปทำอะไร สิ่งเหล่านี้เกิดจาก การแสวงหาผลตอบแทนสูงขึ้นโดยประเมินความเสี่ยงต่ำกว่าที่ควร
การที่ธปท. ออกมาตรการกำกับดูแลสินเชื่ออสังหาริมทรัพย์ ก็เป็นเพราะพฤติกรรมแสวงหาผลตอบแทนบานปลายเป็นการกู้มาหาผลตอบแทน กู้บ้านแล้วได้เงินทอน บ้านราคา 5 ล้านบาท ธนาคารให้กู้120% ได้เงิน 6 ล้านบาท ในอัตราดอกเบี้ยต่ำ และนำส่วนต่างไปลงทุนหาผลประโยชน์ หรือนำใช้หนี้บัตรเครดิตที่ดอกเบี้ยแพงกว่า
นอกจากนี้เห็นการกู้สัญญาที่สอง สัญญาที่ 3 เพื่อหาเงินทอนเพิ่มขึ้น พฤติกรรมเหล่านี้มีความเสี่ยงจากการเป็นหนี้เกินตัวเมื่อดอกเบี้ยสูง ก็ชำระหนี้ไม่ได้ ส่วนรายได้ที่หวังเช่นได้จากค่าเช่าแต่เมื่อมีซัพพลายมากก็ไม่เป็นไปตามที่คิด เป็นความเสี่ยงเชิงระบบที่ต้องระมัดระวัง เรื่องเสถียรภาพระบบการเงินเป็นสิ่งที่ธปท.ให้ความสำคัญ
ผู้ว่าการธปท. กล่าวอีกว่า ในช่วงที่ดอกเบี้ยเริ่มปรับขึ้น อาจจะมีความเข้าใจที่ผิดว่าเป็นการ “หมดยุคดอกเบี้ยต่ำ” แต่นั่นเป็นความจริงเพียงครึ่งเดียว ซึ่งคณะกรรมการนโยบายการเงิน (กนง.) อธิบายว่า อัตราดอกเบี้ยต่ำเป็นพิเศษนั้นมีความจำเป็นน้อยลง แต่นโยบายการเงินผ่อนคลายยังมีความจำเป็น การที่ดอกเบี้ยจะสูงกว่านี้ยังไม่เป็นอุปสรรคต่อเศรษฐกิจของไทย เนื่องจากเศรษฐกิจขณะนี้มีความเข้มแข็งกว่าในอดีตมาก แต่การดอกเบี้ยต่ำต่อเนื่องอาจสร้างผลข้างเคียงที่เป็นปัญหาระยะยาว
